کاروانسرای خانات |تنها کاروانسرای باقی مانده از تاریخ تهران|

کاروانسرای خانات

کاروانسرا به محلی اتلاق می شود که برای اسکان مسافران ساخته شده است. کاروانسراها علاوه بر کارکرد اصلی خود، به دلیل گرد هم آوردن افراد از نقاط مختلف و به وجود آوردن فضایی برای تبادل افکار و نظرات، از نظر اجتماعی هم ارزشمند بوده اند. پیشینه ی ساخت کاروانسرا ها در ایران به زمان هخامنشیان باز می گردد و نهایتا با از رونق افتادن جاده ی ابریشم، کاروانسراهای ایران هم کارکرد خود را از دست داد. کاروانسرای خانات که زمانی با نام سرای روغنی ها هم خوانده می شد ، بنایی است که در اواخر سلطنت ناصرالدین شاه ساخته شده است و نزدیک به دو قرن قدمت دارد. نزدیکی به جاده ی ابریشم باعث شد این کاروانسرا از محل های اصلی اتراق تاجران باشد. تاجرانی که بار میوه و خشکبار خود را از دورترین مکان ها برای فروش به میدان تره بار امین السلطان می آوردند. آن ها حجره های کاروانسرا را به صورت فصلی کرایه می کردند و متاع شان را در طبقه پایین عرضه می کردند و در اتاق های کوچک طبقه بالا خستگی راه را به در می کردند. بعد از مدتی با از رونق افتادن جاده ابریشم و از سکه افتادن میدان امین السلطان و تغییر شیوه های حمل و نقل ،این کاروانسرا هم تبدیل به انبار شد. در سال 13۵۶، زمانی که برخی از حجره‌ها در اختیار تاجران مواد و اقلام شیمیایی بود، بخشی از بنا آتش گرفت اما صدمات زیادی را به کاروانسرا وارد نکرد، فقط سقف برخی از حجره‌ها تخریب شد. مرمت کلی کاروانسرا ازسال1382 شروع شد و در اسفند ماه 1387 به انجام رسید و در سال های 1389 و 1390 اولین جشن های ملی نوروز ایران در کاروانسرای خانات برگزار شد.

ویژگی های بنای کاروانسرای خانات

کاروانسرا در زمینی به مساحت ده هزار متر مربع با 52 حجره ساخته شد و به صورت دو ایوانی طراحی شده است. ورودی اصلی آن با دالانی به میدان امین السلطان راه دارد.در مرکز حیاط زمانی آب انبار بزرگی قرار داشته که آب مورد نیاز را تامین می کرده است ولی این فضا در فاصله سال‌های ۱۳۴۰-۱۳۳۵ تخریب شد و امروزه محدوده آب انبار به وسیله ی سنگ هایی با حاشیه های قرمز مشخص شده است. در چوبی معروف این کاروانسرا جزو ویژگی های منحصر به فرد آن است. این در که حدودا 6 متر ارتفاع دارد از چوب درخت چنار ساخته شده و به جای لولا روی چهل عدد گل میخ باز و بسته می شود. کاروانسرای خانات توسط موسی خان امین الملک در سال 1329 ه. ق به آقای حاج سید علی اردهالی واگذار گردید و بعد از آن تاریخ تا کنون در مالکیت این خانواده باقی مانده است و توسط نوه اش محمد اردهالی مدیریت می شود .

آدرس کاروانسرای خانات

خیابان مولوی،جنوب چهارراه مولوی، خیابان صاحب جمع