تور کویر مصر، قلعه بیاضه و دریاچه نمک

مصر آبادی کوچکی در ۴۵ کیلومتری شرق شهرستان جندق و در ۳۰ کیلومتری شمال شهرستان خور از توابع استان اصفهان واقع در دشت کویر ایران است. کویر مصر ایران، توسط رشته کوه هایی از جانب غرب و جنوب غرب و جنوب شرق محاصره شده است که بخشی از سلسله جبال کوه های فلات مرکزی ایران به حساب می‌آید. نام قبلی آن «مزرعهٔ یوسف» بوده‌است. روستای مصر بدلیل قرار گرفتن در جنوب کویر بزرگ دارای آب و هوای گرم و خشک می باشد .

جمعیت این روستا بر طبق آخرین سرشماری ۱۲۰ نفر می باشد و مردم این روستا از طریق کشاورزی و دامداری امرار معاش می کنند . مهمترین محصولات این روستا زعفران و گندم می باشد . این روستا دارای دفتر مخابرات است و برق روستا از طریق ژنراتور دیزلی تامین می شود.

شنهای روان این منطقه که محلی ها به اسم ماسه بادی یا رمل ازآن نام می برند، این ماسه بادیها تا دیوار به دیوار چینه های روستا و زمینهای کشاورزی آن پیش آمده اند و در عین لطافت بسیار چونان آب روان، گویی به انتظارنشسته اندتاروستا راهم درنوردنداما مردمان کویردردل این دریای شن،با توسل به کاریز(قنات)این ابتکار خاص ایرانیان،جزیره ای ساخته اند،بسترنعمت:خرما،انار،صیفی و... شایدهم همین نخلهای استوارندکه این سرسبزی را میان این همه بی آبی وداغی به ارمغان آورده اند.

 

                                      anarak                                                    

انارک

 

اَنارَک، یکی از بخش‌های شهرستان نائین است که در شرق استان اصفهان در دل کویر واقع شده‌است.

تاریخ این شهر در زمان ساسانیان برمیگردد، واحه‌ای بر سر راه معدن سرب و نقره نخلک بوده‌است. دوره‌های پس از آن (در زمان حال)، یعنی در زمانی که دیگر معدن نخلک به معادن متروک بدل گشته بود، انارک یک شهر ارتباطی بین جنوب و مرکز به شمال ایران بشمار می‌آید، خط سیری که از نائین شروع و به انارک، خور , طبس و سپس مشهد منتهی می‌شو. بنای اولین خشت انارک را به اعتبار سخنی منقول، به زمان شاه عباس منسوب می‌دارند. تنها سند معتبر راجع به ساخت و سازهای انارک، نامه میرزا تقی خان امیرکبیر مبنی بر پرداخت وجهی برای ساخت قلعه‌ای به منظور تأمین امنیت محل از دستبرد راهزنان خطاب به کدخدایان انارک می‌باشد.

آب و هوای انارک گرم و خشک است . درانارک سکوت معنای واقعی خود را دارد ، سکوت آسمان ، سکوت زمین ، سکوت بیابان و خصوصاً سکوت کویر و بالای سر هزاران قندیل از چراغ آسمان ، چشم رانوازش می دهد و روح را سیراب می سازد. مردم برای گریز از گرما به اتاق های بادگیر دار پناه می برند که معماری اکثر خانه های کویری را حیاط مرکزی و بادگیر تشکیل داده است.

گویش مردم به زبان های قدیمی مانند فارسی باستان نزدیک است به قولی اولین خشت انارک در زمان صفویه گذاشته اند و دامداران و شترداران که برای چرای دام خود از این منطقه استفاده می نموده اند در این منطقه سکنا گزیده اند و انارک را شکل داده اند.

از اولین بنای می توان به مسجد ذکریا که در کنار تنها چشمه ی شهر ساخته شده نام برد . همچنین در کنار آن مسجد حاج محمد رضا که برروی کتیبه ای تاریخ اتمام آن را سال ۱۱۸۱ قید نموده اند.

از جاذبه های طبیعی اطراف شهر می توان کوه دره انجیر در بالا دست شهرو همچنین کویر سیاه کوه با زیبایی وصف ناپذیرش نام برد

                      daryache namak

دریاچه نمک

 

شهرستان خور و بیابانک به صورت جلگه و دشت همواری است که عوارض پراکنده‌ای در جنوب، شمال، غرب و مشرق آن به چشم می‌خورد.

عمق نمک در این دریاچه بر خلاف سایر دریاچه‌های نمک مشابه در فلات مرکزی ایران بسیار نازک بوده به طوری که از ۵ سانتیمتر تا ۱۰ متر متغیر است.

علت این تفاوت حرکت دائمی سفره‌های آب‌های شور زیرزمینی و لجن‌های سیاه لایه‌های زیرین می‌باشد که از شکل‌گیری و تراکم پلتفرم‌های نمکی جلوگیری می‌کند.

در زمین‌های مناطق غربی، شرقی و شمالی این دریاچه باتلاق هایی با درصد چسبندگی زیاد وجود دارد و در مناطق جنوبی به صورت زمین‌های پف کرده می‌باشد. آب و هوای منطقه بسیار گرم و خشک و میزان ریزش باران در دریاچه به صورت میانگین ۲۰ میلیمتر در سال می‌باشد. در هنگام بارش و ورود سیلاب‌های زمین‌های اطراف به دریاچه سطحی از آب سطح دریاچه را فرا می‌گیرد. هرز آب‌های ورودی به دلیل شوری کویرهای اطراف اشباع از نمک هستند و به دلیل گرمی بالای هوا به سرعت تبخیر شده نمک خود را در دریاچه باقی می‌گذارند. دمای هوا در گرمترین زمان به ۵۵ درجه و در سرد ترین زمان (شب) به ۲۵ درجه می‌رسد میزان رطوبت هوا در فصول گرم در حدود بسیار ناچیزی کاهش می‌یابد. اختلاف زیاد درجه حرارت در روز و شب باعث شکسته شدن لایه نمک سطحی گشته و لایه های مرطوب زیرین از شکست‌های ایجاد شده رطوبت خود را از دست می دهند که این عامل باعث شکل‌گیری چندضلعی‌های نمکی (پلتفورم‌های نمکی) می‌گردد.

همچنین حرکت لجن‌های سیاه لایه های زیرین در این شکل گیری ها موثر است. این دریاچه در فصول بارش به صورت مخلوطی از گل رس و نمک درمی‌آید و در فصول خشک به صورت دریایی سفید از نمک تبدیل می‌شود . فشردگی نمک در لایه‌های زیرین رانندگی بر روی قسمت‌هایی از این دریاچه را بسیار سهل و آسان کرده است.

 

قلعه بیاضه

قلعه تاریخی بیاضه که به گفته متولی آن به عصرهای گذشته باز می‌گردد و قدمتی هزاران ساله دارد دارای چنان شکوه و عظمتی است که هر ایرانی با قدم گذاشتن در آن به علم و شکوه دوران گذشته خود می‌بالد. قلعه‌ای تاریخی و زیبا که در چندین طبقه طراحی شده و دو طبقه آن در زیر زمین و دو طبقه آن در روی و بخشی از آن دارای المان‌های خاص خود است، پیش بینی تهویه هوا برای طبقات زیرین این قلعه خود مبین تیز بینی دقت و ظرافت ایرانیان در هزار سال پیش است.

متولی این قلعه تاریخی می گوید: من در سال ۱۳۰۸ در یکی از همین اتاق‌های قلعه به دنیا آمدم و همچنان دوران زندگی خود در آن را به یاد دارم، در گذشته خندقی نیز در اطراف این قلعه وجود داشت و در واقع دیواره‌های بلند و وجود این خندق سبب می‌شد تا این قلعه از دسترس چپاول‌گران و سارقان در امان باشد، چنانچه حتی تا چند دهه پیش نیز مردم و اهالی روستا دارایی‌های خود را نیز در درون همین قلعه و اتاق‌هایشان نگهداری می‌کردند، دو طبقه این قلعه هم نیز در زیر زمین بوده است که به مرور زمان اتاق‌های آن پر شده و دیگر اثری از آن باقی نمانده است

تا کنون تنها بخشی از این قلعه تاریخی بازسازی شده و وجود کوزه‌ها و صندوقچه‌های قدیمی که در گوشه و کنار اتاقک‌های آن واقع شده است جذابیت خاصی به آن بخشیده است. در هر صورت پس از خروج از این قلعه زیبای تاریخی قدم به سمت دشت روستای بیاضه نیز لذتی خاص دارد، دشتی که در گوشه و کنارش پذیرای درختان نخلی است که چتر خود را در پهنای کویر باز کرده‌اند و سایه بانی در برابر آفتاب حاکم بر آسمان صاف و آبی می‌شوند.

 

بیشتر بخوانید:

تور کویر، سفر به کویر مصر

تور کویر متین آباد

تور کویر مصر در تعطیلات عید قربان