استان گلستان

گورستان و زیارتگاه خالد نبی
مجموعه گورستان و زیارتگاه خالد نبی در یک منطقه کوهستانی و در فاصله ۹۰ کیلو متری شمال شرق شهرستان گنبد کاووس و ۵۵ کیلو متری شمال شرق شهرستان کلاله و ۶ کیلومتری روستای گچی سو – نزدیک آی تمر از توابع بخش مراوه تپه و بر فراز قله کوه گوگجه داغ واقع شده‌است.زیارتگاه خالد نبی بصورت بنایی مسقف با پلان چهار ضلعی و تعدادی پنجره و در ورودی است، که در ورودی بقعه دارای طاق هلالی می‌باشد. پنجره‌ها و در ورودی فلزی (آهنی) ساده‌است. و بر هیچکدام از آنها کتیبه تزیین دیده نمی‌شود.
سقف آرامگاه خالد نبی از بیرون گنبدی مدور سبز رنگ و شلجمی شکل است که کمربند و گنبد داخل هم رفته‌است.
در داخل بقعه خالد نبی فقط صورت قبری ساده به شکل قبرهای پشته‌ای به ارتفاع حدود ۵/۱ متر دیده می‌شود. این قبر فاقد کتیبه تاریخی می‌باشد. سقف بقعه بر روی دو ستون فلزی استوار شده‌است. بر روی یکی از تاقچه‌های پنجره تعدادی سنگ‌های کوچک طبیعی از جنس سنگ‌های رودخانه‌ای گذاشته شده‌است. این سنگ‌ها توسط هیات امنای زیارتگاه و زائرین از محوطه بیرونی زیارتگاه و نیز از فضاهای گورستان قدیمی خالد نبی جمع آوری شده‌است، که نسبت به آنها باورها و اعتقاداتی وجود دارد که در جای خود اشاره می‌شود.
در اطراف بقعه خالد نبی تعدادی اتاق یا زائرسرا برای اقامت و استراحت زائرین و یک باب مسجد و چندین سرویس بهداشتی و تعدادی آب انبار ساخته شده‌است. ترکمن‌ها به این آب انبارها اصطلاحاًٌ لاری می گویند. آب لاریها توسط باران تامین و بوسیله شیروانی‌ها و لوله‌های آب باران داخل منزل هدایت می‌شوند. در حیاط امامزاده خالد نبی با تعداد قبرهای مزارهلایی به شکل سر قوچ مستند روبرو می‌شویم.
در شرق بقعه عالم بابا و بر روی یک رشته تپه‌های خاکی که ارتفاع آن به مراتب کمتر از ارتفاع محل زیارتگاه خالد نبی است، گورستان وسیع با منظره خیره کننده و عجیبی می‌باشد که سنگ قبرهای آن به شکل استوانه‌هایی به ارتفاع ۲ متر و بیشتر دیده می‌شود. به نظر می‌رسد بیش از ۶۰۰ سنگ مزار در گورستان خالد نبی یافت می‌شود. پراکندگی این سنگ‌ها در دامنه کوه مرکزی، دامنه شرقی کوه‌است و برخی دیگر از مجموعه سنگ مزارها بصورت‌های منفرد در پته‌های اطراف که مسلط به هزار دره می‌باشد، قرار گرفته‌اند.
این گورستان که بی شک یکی از قدیمی ترین گورستان‌های کشور با سنگ مزارهای بسیار منحصربه‌فرد و بی نظیر به شمار می‌آید. و به تنهایی میدان کار پژوهشی بزرگی برای پژوهشگران تاریخ، باستان شناسی، مردم شناسی، مرمت آثار و اشیاء، زمین شناسی، جغرافی، زیست، جانور شناسی، گیاه شناسی و... است.

چشمه خضر دندان
در مجاورت زیارتگاه خالد نبی، چشمه آبی وجود دارد، که عموماًٌ در فصل بهار جریان دارد. به اعتقاد زائرین ترکمن آب این چشمه شفا بخش است و برای رفع مریضی دام‌ها و گله‌ها از آن استفاده می‌کنند. برخی از زائرین هم برای تبرک و شفا آب چشمه را با خود به همراه می‌برند.

گالیکِش
شهرستانی است دراستان گلستان ایران. این شهرستان در مسیر بزرگراه تهران_مشهد قرار گرفته است.جمعیت گالیکش در سال ۱۳۸۵، برابر با ۲۰۰۵۸ نفر بوده است.
پارک ملی گلستان در ۱۵ کیلومتری گالیکش و غار کیارام از مکان‌های دیدنی آنست.

آبشار لوه
آبشار لوه در 20 کیلومتری گالیکش و در 5 کیلومتری جاده اصلی مشهد - گلستان، در کنار روستایی به همین نام واقع شده است. هم‌جواری این آبشار با پارک جنگلی گلستان ارزش توریستی ویژه ای به آن بخشیده است. . آبشار لوه در امتداد يک شيب پلکاني به صورت طبيعي از صخره ها فرو مي ريزد و داراي پنج طبقه ست که در داخل دره اي به عمق 35 متر و پوشيده از درختان جنگلي از قبيل ممرز، افرا توسکا واقع شده و در فصول بهار و تابستان، محيط زيبايي براي استراحت مشتاقان طبيعت فراهم مي کند. همجواري اين آبشار با پارک ملي گلستان و بزرگراه ارتباطي مشهد مقدس، ارزش توريستي ويژه اي به آن بخشيده است.

کبودوال
کبودوال تنها آبشار خزه‌ای ایران است. که در جنوب شرقی شهرستان علی‌آباد کتول واقع شده است. و در ابتدای جاده آن سد خاکی بزرگی در حال احداث می‌باشد. آبشار کبودوال در ۵ کیلومتری جنوب شهر علی آباد در محل تفرجگاه عمومی شهر واقع شده است. آبشار کبودوال که از چشمه‌های جنوبی تشکیل گردیده در عمق دره‌ای که جنگل انبوهی آن را پوشانده واقع گردیده‌است.
آبشاری واقع در ۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر علی آباد کتول از توابع استان گلستان است. در ضلع جنوب شرقی شهرستان و در دل جنگل و دامنه کوه هارون به فاصله ۴ کیلومتر قرار
آبشار کبودوال که از چشمه هاي جنوبي تشکيل گرديده در عمق دره اي که جنگل انبوهي آن را پوشانده واقع گرديده، آب آن زلال و شفاف بوده، زمزمه حرکت آب در فضاي آرام و سکوت جنگل، بهترين وسيله تسکين و آرامش انسان است.آب اين رودخانه و آبشار قابليت شرب دارد و در مسير آبشار، سکوها و چادرهاي انفرادي و گروهي به تعداد کافي و مناسب نصب شده است. آلاچيقها و مسيرهاي دسترسي نيز تعبيه شده اند
هم اکنون اين منطقه در تابستان به ويژه در ايام تعطيل، علاقمندان به طبيعت را به خود جذب مي نمايد. آبشار کبودوال در ايام گذشته هم بدون هيچ گونه امکانات تفريحي، مورد استفاده علاقمندان از نقاط مختلف بوده و در مجموع در زمره بهترين نقاط تفريحي استان گلستان مي باشد. در صورت تامين تجهيزات و تاسيسات و رعايت کامل ملاحظات زيست محيطي که تاکنون بخش اعظم آن مهيا گرديده قادر به جلب و جذب علاقمندان بسياري از سطح کشور خواهد شد.

آشوراده
آشوراده تنها جزیره ایران در دریای خزر است. این ویژگی و سرسبزی شمال که همواره مورد پسند ایرانیان بوده، آشوراده را به کانون توجه دست‌اندرکاران گردشگری تبدیل کرده است. اکنون نام آشوراده واژه‌ای کلیدی در ادبیات اکوتوریسم گلستان است. آشوراده یا جزایر آشور نام بخشی از خشکی شبه جزیره میان کاله در شرق آن است.
ناحیه روستایی آشوراده از توابع شهرستان بندرترکمن در ۲۵ کیلومتری مرکز استان گلستان واقع شده است. آشوراده آب و هوایی معتدل و مرطوب دارد. زبان مردم این جزیره فارسی و ترکی است و تنها راه دسترسی و ورود به آن قایق‌های بومی و محلی است. آشوراده و میانکاله یک فلیش ساحلی هستند (فلیش در حقیقت امتداد زبانه خشکی در آب است). از فلیش میانکاله می‌توان به عنوان یک نمونه شاخص در جغرافیای ایران نام برد. این جزیره از رسوبات آبرفتی حاصل از عملکرد فرسایش رودخانه کهر باران یا نکارود و حمل و انباشته شدن رسوبات در این ناحیه تشکیل شده است. جنس این رسوبات بسته به جنس سنگها در نواحی که توسط آب حمل شده‌اند متفاوت است. این رسوبات فاقد رس هستند.
فقدان خاک رس در رسوبات میان کاله و بطور محسوس جزیره آشوراده تاثیر گذاری عمل فرسایش آب دریا و باد را چشمگیر ساخته و این امر باعث شده تپه‌های ماسه‌ای در جزیره تشکیل شود. این تپه‌ها اصلی‌ترین ناهمواریهای جزیره هستند و عمدتا به صورت تپه‌های کوتاه و کشیده ( کشیدگی از غرب به شرق به جهت جریان باد و اندازه قطر ماسه) با چاله‌های میانشان جلوه‌گر شده‌اند. در قدیم بخش انتهایی میانکاله را سه جزیره تشکیل می‌داده است.
از این سه جزیره، دو جزیره شرقی کوچک و تنها جزیره غربی بزرگتر بوده است. دو جزیره کوچک شرقی به سبب تحولات سطح آب و احتمالا عمل باد مدفون شده و در حال حاضر آشوراده تنها یک جزیره است که با ایجاد کانال (کانال خزینی) در بخش غربی آن از شبه جزیره میانکاله جدا افتاده است. پوشش گیاهی جزیره از تنوع و انبوهی قابل ملاحظه‌ای برخوردار نیست. جزیره آشوراده در بررسی کلی از اکوسیستم خاص گیاهی نواحی خشک برخوردار است. عمده پوشش گیاهی آشوراده را گیاهان کم ارزش ( به لحاظ غذایی) به صورت سه تیپ غالب انار، تمشک وارچنگ (اسکوپ فوقانی) ساز( اسکوپ میانی) و پول یروموس، داکتلیس و پراکیویوریوم (اسکوپ تحتانی) تشکیل داده‌اند. امروز به جز محدود درختچه‌های انار، تمشک و ارچنگ، درختان دیگری در جزیره مشاهده نمی‌شود. در عین حال پوشش علفی آن نیز به رغم چرای مفرط قابل ملاحظه است. این خود عامل بسیار مهمی در کنترل ماسه‌های روان بشمار می‌آید. گرچه اسناد و نوشته تاریخی موید کشت خرما، پنبه و نیشکر در جزیره است لیکن امروز به جز برخی درختان میوه در منازل قدیمی پوشش زراعی دیگری در جزیره مشاهده نمی‌شود.
آشوراده چون منطقه‌ای حفاظت شده است زیستگاه مناسبی برای بعضی از جانوران به شمار می‌آید. به همین خاطر به رغم پوشش گیاهی کم ارزش جزیره در ناحیه شمالی ایران حیات جانوری آن تا حدود زیادی قابل ملاحظه است. آشوراده و مهمتر از آن شبه جزیره میانکاله یکی از مناطق حفاظت شده حیات وحش کشور و یکی از زیست بومهای با ارزش ایران است.

آشوراده جزو ۵۹ منطقه بین المللی ذخائر طبیعی اعلام شده و به ثبت رسیده است. این ناحیه زیستگاه دو گروه از پرندگان بومی و مهاجر و پستانداران است. پرندگان بومی آن عمدتا قرقاول و دراج و پرندگان مهاجر آن شامل انواع کاکائی، گیدانشاه، چوب پا، پرستوی دریایی و گلایول، انواع قو، اردک، فلامینگو، پلیکان و غاز است که در فصول مختلف سال به شبه جزیره میانکاله و جزیره آشوراده مهاجرت می‌کنند. تماشای صید ماهیان خاویاری، اسکله و تاسیسات بندر ترکمن از سواحل جزیره آشوراده یکی از جاذبه های توریستی این ناحیه محسوب می‌شود.

بندر ترکمن
بندرترکمن جزو شهرهایی است که در ابتدای کار راه آهن در ایران ریل‌های راه آهن به آن کشیده شد. این شهر درسال ۱۳۰۶ خورشیدی به فرمانرضا شاه بنیاد شد و بندر شاه نام گرفت.و سال بنیاد شهرداری آن ۱۳۰۹ می‌باشد.
بندر شاه در قدیم دارای سه اسکله بود که اکنون بازمانده‌هایی از آن‌ها به‌جا مانده. بندر ترکمن، از نظر تاریخی شهری قدیمی نیست، در واقع در سال 1306 در پی سرکوب عشایر توسط پهلوی اول و با اهداف نظامی این شهر تاسیس شد. جالب است بدانید این بندر نخستین شهر کشور است که توسط مهندسین و معماران ایرانی و بلژیکی مطابق با اصول شهرسازی ساخته شده و نقشه آن تار عنکبوتی و بسیار منظم است.
ساکنین این بندر عمدتا ترکمن هستند اما فرهنگ آنها از فرهنگ مازندرانی، ترکمنی و حتی روسی و قزاقی گرفته شده است. بندر ترکمن با وجود آنکه به دریا چسبیده از نظر اقلیمی در منطقه آب و هوایی نیمه خشک و معتدل قرار می‏گیرد و این به دلیل مجاورت با ترکمن صحرا و بیابان‏های جنوبی ترکمنستان است. جالب ترین نقطه شهر اسکله آن است. دریای مازندران، و اسکله توریستی بندر ترکمن در غرب شهر واقع شده، جایی که می‏توان سوار قایق‏های پدالی یا موتوری شد و بازارهای ساحلی و رنگارنگ صنایع دستی در آن قرار دارند.

گُنبَدِ کاووس
در گنبد کاووس عمدتا ترکمن سکونت دارند اقوام دیگری نظیر آذری‌ها، خراسانی‌ها، سمنانی‌ها و سیستانی‌ها، بلوچ‌ها نیز در این شهر زندگی می‌کنند.این شهر به خاطر دارا بودن یکی از بلندترینبرج های آجری دنیا با همین نام که در قرن یازدهم میلادی بنا شده‌است، معروف است. این شهر در سده اخیر مرکزترکمن صحرا محسوب شده و دومین شهر بزرگ استان گلستان پس از گرگان مرکز استان است.