ماسوله در جنوب غربی استان گیلان در بخش سردارجنگل فومن،۶۰ کیلومتری شهر رشت ۳۶ کیلومتری شهر فومن و ۲۰ کیلومتری شهر ماکلوان واقع است و از غرب به خلخال، از شمال به ماسال و از جنوب به طارم محدود است راه اصلی ارتباطی آن، جاده ایست که به سمت فومن کشیده شده است. شهر تاریخی ماسوله در جوار یکی از رودخانههای پر آب که به نام همین شهر نیز (ماسوله رودخان) معروف است شکل گرفته است. ماسوله ی قدیم یا «کهنه ماسوله» که در فاصله «هشت کیلومتری غرب جاده ماسوله به خلخال» قرار گرفته است سکونتگاه اصلی و اولیه ساکنین ماسوله بوده است که اکنون آنچه در این مکان به چشم میخورد سنگ دیوار بناهای آن است. شهر امروزی ماسوله شامل مجموعه معماری سنتی کوچکی است که در دل ژرف طبیعت رشته کوههای سرسبز قرار دارد. زبان مردم ماسوله تالشی (لهجه ماسوله ای) است. شهر تاریخی و توریستی ماسوله، یکی از نقاط تاریخی، سرسبز و خوش آب و هوای شمال ایران با هوای مه آلود، تابستانهای خنک و زمستانهای پر برف است. سالیانه بیش از ۳۵ روز به صورت یخبندان و بیش از ۱۰۰ روز با مه غلیظ سپری میگردد. در مجموع اقلیم مطبوع منطقه و محیط طبیعی دلپذیر در چهار فصل سال از شاخصههای مهم زیست محیطی ماسوله می باشند.
شهر تاریخی و توریستی ماسوله معروفترین مجموعه پلکانی ایران را داراست و به دلیل داشتن معماری منحصربهفرد در جهان شناخته شده است. خانهها بیشتر دوطبقه و به ندرت یک و یا سه طبقه است. دالان، سیاهچال، انبار، پلههای بلندی که طبقة همکف را به طبقه دوم میپیوندد، پشن که همان توالت باشد، هال که به زبان محلی به آن چغم میگویند،اتاق نسبتاًبزرگی که محل پذیرایی میهمان است، اتاق کوچکتری که نشیمنگاه دائمی ساکنان خانه است و سومه که مقر زمستانی خانواده است به اضافه تالار که عبارت از ایوان کوچکی است قسمتهای یک خانه بزرگ و کامل را در ماسوله تشکیل میدهد. خانههای کوچکتر سادهتر است و فضای کمتری دارد. در ماسوله خانههای خود را با خشت و سنگ و تیرهای چوبی و سرخس وحشی میساختند. سرخس وحشی یا به زبان محلی خرف بهطور خودرو در ماسوله و اطراف آن به فراوانی میروید و عایق آب است. اکثر ماسولهایها سالی یک بار روی بنای خانههای خود را با گلی زرد و بام آن را با گل کبود که هر دو از کنارة ماسوله رودخان به دست میآید اندود میکنند.
ماسوله با کوهستانهای مرتفع، جنگل و ییلاقات سرسبز از توریستی ترین مناطق شمالی ایران با جلوههای طبیعی فراوان به ویژه در اواخر بهار و فصل تابستان است و قله شاه معلم در ماسوله با ارتفاع ۳۰۵۰ متر بلندترین نقطه استان گیلان و هدفی جذاب برای گروههای کوهنوردی میباشد. جنگلهای منطقه پوشیده از درختان را ش، آزاد، بلوط، توسکا و زبان گنجشک میباشد که البته درختان آزاد و بلوط آن در گذشته بسیار بیشتر بوده است.
قرار داشتن در شاهراه ارتباطی سابق و وجود هشت کاروانسرا موید این مطلب است که پیشه بسیاری از مردمان ماسوله داد و ستد بوده است. صنایع دستی ماسوله شامل صنایع فلزی و چوبی نیز تا حدود دهه شصت رواج داشته که در حال حاضر به کلی از بین رفته است.اقتصاد ماسوله در حال حاضر مبتنی بر توریسم است. بازار ماسوله که مرکز تجارت ماسوله است بازاری است بدون سقف با چند طبقه که منظرة جنگل را رو به روی خود دارد با دکانهای چموشدوزی، آهنگری، چاقوسازی، نانوایی، بقالی و .... رونق اقتصادی مستمر این شهر از مهم ترین عوامل شکوفایی و رشد اجتماعی مردمان شهر تاریخی ماسوله است. برقرار ی ارتباط بین ۳ منطقه همجوار گیلان، خلخال و زنجان از طریق تبادل کالا، پایه اساس اقتصاد ماسوله را شکل داده است.
گیلکهای ساکن جلگه از شرق، ترکان ساکن کوهستان از غرب و ترکان ساکن فلات از جنوب در بازار این شهر همواره در تردد بودند و به خرید و فروش محصولات محلی یکدیگر می پرداختند. وجود این مسافران و بازرگانان همیشگی و غریبه در ماسوله فرهنگ خاصی را در میان مردمان ساکن شکل داده است که خاص این منطقه میباشد. احداث را ههای ماشین رو جدید بین شهرهای همجوار، به تدریج باعث خلوت شدن و از رونق افتادن راههای کوهستانی شد و به اقتصاد متکی به بازار آسیب جدی وارد آمد.این رکورد طی ۶۰ سال اخیر منجر به تعطیل شدن فعالیت های اقتصادی شد و به نا چار گروه کثیری از مردم به مرور زمان شهر را ترک کردند.