گزارش تصویری سفر نوروزی ژیوار به تاجیکستان

گزارش سفر نوروزی همسفران ژیوار به تاجیکستان شاید به جز با عکس و سخنان خود همراهان ممکن نمی‌شد، هرچند که جادوی تاجیکستان را نمی‌توان آنطور که باید اسیر لنز دوربین کرد و به تصویر کشید و نمایش داد؛ جادوی میزبانی و مهمان نوازی، طبیعت دل نشین و هوای خرم. با این حال، هر تصویر گویای هزار کلمه است و دیدن آنچه همسفران ژیوار در تاجیکستان دیده‌اند با این تصاویر گویاتر از هر سخنی باشد.

نوروز بمانید که ایام شمائید!

سال نو را در کشوری همزبان، با طبیعتی دل انگیز و پرباران، با دسته‌های گلی از همراهان، میزبانانی مهربان، با پوشش‌های رنگین و شادمان آغاز کردم. به تماشای شعف انگیز مهر و محبت، رقص و مرحمت، آوازخوانی و پایکوبی نشستم و به سرشت پاک و شاد انسان ارج گذاشتم. هوای جانبخش زرافشان، آرامگاه روح انگیز شاعران، گویش با مزه راهنمایان، گونه‌های گلگون کودکان، شجاعت با پروای زنان، خنده‌های جانانه همسفران، چهره‌های ملیح همراهان، شوخی‌های کودک درون بزرگسالان، اداهای بزرگسالانه خردسالان و 

همچنان در خواب و خیالم چشمک زنان.

الهی در پایان این سفر کوتاه و در آغاز این سال بلند، صادقانه از تو می‌خواهم این شور و شعف، شادمانی و تندرستی را به این عزیزان مستدام بداری. آمین

متن از همسفر خوش ذوق و خوش قلم ژیوار، جناب آقای موسی شرافتی

عروس بهار، بخشی از مراسم آئینی نوروز در تاجیکستان است. در بیشتر مناطق تاجیکستان رسم است که در مراسم نوروزی زیباترین دختر شهر را لباس عروس می‌پوشانند و او با سبزه‌ای در دست، به عنوان عروس بهار به میان مردم می‌آید. این عروسی نمادین، نشانه‌ی آغاز بهار و زندگی تازه است. در این مراسم اهالی شهر ساعت‌ها دنبال عروس بهار به شادی می‌پردازند.

سفره هفت سین در تاجیکستان، به جز «سین» هایی که در سفره هفت سین ایرانی دیده ایم هفت «شین» هم دارد. شهد، شیر، شربت، شمع، شیرینی، شیرینی، شمشاد و شکر از اجزای هفت شین نوروز در تاجیکستان هستند.

مراسم پخت سمنو در تاجیکستان، مانند سایر کشورهای آسیای میانه، از آن دسته رسوم نوروزی است که همچنان از اعتبار و اهمیت زیادی برخوردار است و با تشریفات هر چه تمام تر اجرا می‌شود.پخت سمنو برای مراسم نوروز از دو روز قبل از روز عید آغاز می‌شود. در مراسم پخت سمنو که در تاجیکستان به سوملک یا سمنک معروف است، زنان طباخ گرد دیگ سمنو جمع می‌شوند و با آواز خواندن و دف زدن سمنو را هم می‌زنند. در تاجیکستان باوری قدیمی وجود دارد که بر طبق آن حاجتمندان می‌توانند با هم زدن دیگ سمنو، به خواسته خود برسند و بیماران شفا پیدا کنند.

مراسم اصلی نوروز در تاجیکستان، شامل اجرای موسیقی و شادمانی در خیابان‌های شهرها است. بنا به رسم پیشین مردم آسیای میانه، در شهرهای بزرگ میدانی برای برگزاری مراسم نوروز در نظر گرفته می‌شد که به آن نوروزگاه می‌گفتند. امروزه هم نوروزگاه در دوشنبه و خجند در تاجیکستان بر پاست و مراسم موسیقی و پایکوبی نوروز در آن اجرا می‌شود.

بخشی دیگر از مراسم موسیقی و پایکوبی نوروز در تاجیکستان که در نوروزگاه شهر دوشنبه برگزار می‌شود.

یکی از ویژگی‌های چشم گیر مراسم نوروز در تاجیکستان، فراوانی رنگ‌های روشن در پوشش مردم در جشن‌های نوروزی است. جشن نوروز در تاجیکستان، فستیوال رنگ‌ها است.

 روکش طلا برای دندان از جمله جلوه‌هایی است که همچنان در تاجیکستان رواج دارد. تا چندی قبل روکش طلا برای دندان در تاجیکستان نشانی از ثروت و تجمل محسوب می‌شده و حتی برای کسانی که می‌خواستند شغلی به دست بیاورند امتیاز محسوب می‌شده، امروز اما بیشتر حرکتی تزئینی و البته گران است.

استاد شوق محمد، از اساتید موسیقی کوهستان در حال اجرای موسیقی در آثارخانه (موزه) گورمینج در دوشنبه. 

مقبره پدر ادبیات فارسی، رودکی شاعر پارسی گوی، در زادگاهش در پنجکنت تاجیکستان.پیش از رودکی هم به زبان فارسی و در ایران شعر فارسی سروده می‌شد اما او کسی بود که رسم الخط ایران را از پهلوی به فارسی تغییر داد. اخیراً به دعوت وزارت فرهنگ تاجیکستان چند تن از استادان کاشی کار نیشابور به نمایندگی از سوی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی استان خراسان رضوی برای مرمت آرامگاه رودکی سمرقندی به تاجیکستان اعزام شدند. کار گروه ایرانی در این مرمت، بازسازی گنبد بقعهٔ رودکی به مساحت یکصد متر مربع به سبک افلاک نما، با بهره‌گیری از کاشی فیروزه‌ای بوده‌است.

سردیس مفاخر بزرگ ایرانی و تاجیک در اطراف شهر دوشنبه. این بنا در نزدیکی رود سیحون، در توابع شهر خجند و نزدیک موزه تاریخ سغد قرار گرفته است. هفت ستون که روی آن سردیس مفاخری همچون ابن سینا، مهستی گنجوی (خجندی) شاعر و ابومحمود خجندی ریاضیدان قرار گرفته است، در کنار سیحون یا به قول تاجیک ها سیردریا ساخته شده است.

آش پلوی تاجیکی که به عنوان میراث یونسکو به ثبت رسیده است، نوعی پلو است که برخلاف اسمش هیچ شباهتی به آش ندارد و مواد اصلی تشکیل دهنده آن، برنج، گوشت،هویج، سبزی، غلات و حبوبات است که عمدتا با برنج محلی و به صورت کته پخته می شود

به گفته تاجیک ها، «آش پلو» پای ثابت غذاخوری ها و رستوران های تاجیکستان است و تاکنون هیچ یک از غذاهای متنوع فرنگی و شرقی نتوانسته است جای این طعام را بگیرد و تاجیک ها بیش از همه آن را به عنوان طعام ملی خود میشناسند. براساس تحقیقات دانشگاه ملی تاجیکستان ، ابو علی سینا معتقد بود غذاهایی که برنج در آن استفاده شده عمر انسان را دراز می کند و از این روست که تاجیکان از دوران قدیم «آش پلو» را زیاد مصرف می کنند 

 گزارش تصویری سفر نوروزی ژیوار به تاجیکستان، حاصل عکس‌های همسفران ما؛ شیما شرافتی، روزبه طاهری و رویا مجیدی است.